Benabarre

Benabarre ligt in de Ribagorza streek op de plaats waar de N-123 (vanuit Barbastro) en de N-230 (Lerida - Frankrijk) samen komen. Iets ten noorden van het kruispunt is er een plateau dat geschikt is als parkeerplaats. Van daar leidt een aangelegd pad naar beneden in de Barranco de San Medardo en naar de molen (en een populaire klimwand).

Illustraties: 02.iv.2013, 06.i.2019

(1) De molen onder het kanaal en de druktoren.

De website van Benabarre (bezocht in december 2018) spendeert niet meer dan enkele woorden aan de molen. Volgens de site was de molen ● een graanmolen (harinero) en ● slechts in gebruik tot de eerste jaren van de 20ste eeuw ● maar dateert beslist uit de Middeleeuwen, misschien zelfs van eerder.

De molen werd gerestaureerd in 2007. Dat verklaart waardoor de constructie er zo net en stevig uit ziet.

Er blijft niets over van de oude apparatuur, maar er zijn enkele interessante punten die een nadere blik verdienen.

Het kanaal (1, 2) komt aan hoog boven de molen. Het is op de rotswand gebouwd en ziet er stevig uit als een vestingmuur. De torenachtige structuur is het bovenste deel van de drukput. Het onderste deel van deze cubo is in de rots gehakt — iets dat we tot hiertoe alleen maar gezien hebben in Alavés.

(2) Het aanvoerkanaal met druktoren.

(3) Façade van de molen.

(4) Binnen de cárcavo.

Vóór de restauratie was alleen het deel dat in de rots was uitgehakt bewaard gebleven (†). Er was nauwelijks nog een spoor van het kleine gebouwtje dat er vandaag staat. Het is moeilijk uit te maken hoe waarheidsgetrouw de restauratie gebeurd is. Ik vind het onwaarschijnlijk dat de originele constructie half open was (1, 3). Het raam boven het afvoerkanaal is uitzonderlijk smal en zo hoog boven de vloer dat het alleen kan gediend hebben om wat licht binnen brengen. het is niet mogelijk om er door te kijken om de toestand buiten op te nemen.

De cárcavo (3) opent met een vrij mooie parabolische boog — zo'n boog heb ik nog niet elders in ons studiegebied gezien. Tegenwoordig rusten er geen wielen in de cárcavo, maar men zegt (†) dat er twee waren; hetgeen ik moeilijk kan geloven want ik zie maar één drukpijp (4).

Binnen liggen er twee lage schalen (5) die meer doen denken aan een olie- dan aan een graanmolen. Hetzelfde geldt voor de stenen die vergeten liggen in het restitutiekanaal (3, 6).

(5) Vreemde stenen bekkens.

(6) Oude puddingsteen.

Die stenen zijn gemaakt van conglomeraat (6). Niet wat ik verwacht bij een korenmolen, maar wel voor de kantstenen van een olijfmolen. Dat past ook met het oog van de steen: dat is vierkant, vind ik.

Een laatste woord: oude kaarten (‡) tonen eerst één (1932) en later twee electriciteitslijnen die vertrekken uit een punt op (quasi) dezelfde plaats als de molen. Is het mogelijk dat deze molen ooit ook electriciteit produceerde? Of stond er een centrale vlakbij?

† Elena Fortuño — Las obras en el molino de Benabarre sacan a la luz varios acueductos.
Diario del AltoAragón - Domingo, 16 de abril de 2006; p 11.

‡ Instituto Geográfico Nacional — serie MTN50 folio 289 van de 1929 en 1950 edities.