Nocito

Nocito ligt schitterend aan de voet van de Sierra de Guara.
1) Van Sabiñánigo zuidwaarts rijden naar Huesca tot in Lanave. Daar linksaf waar Boltaña aangeduid is. Nu opletten voor de afslag naar Nocito.
2) Van Boltaña over de Río Ara naar Lanave. Het duurt wel even, maar uiteindelijk bereik je de Molino de Villobas. Nu uitkijken voor de Nocito aftakking naar links.

Van hieraf rest er nog 12 km onverharde weg. Bij droog weer lukt het zonder 4x4. Laat de wagen bij het kruispunt waar Bara aangeduid is. Loop het laatste stukje en bezoek onderweg het aftap-punt op de Río Guatizalema. Nocito heeft een kampeerplaats.

Foto's: 05.vi.2000

Beide molens van Nocito.

Turbine.

De molen van Nocito is in feite twee molens: een centrale (links) en een graan-molen.

De centrale produceerde zijn eerste electriciteit in maart 1926! De turbine was met (forse) spierkracht vanaf de Molino de Villobas 12 km ver aangesleurd. De centrale was eigendom van een maatschappij waar bijna alle inwoners van Nocito in deelnamen. Het electriciteitsnet was beperkt tot Nocito en het vlakbij gelegen santuario de San Úrbez.
De molen leverde toen gelijkstroom.

Deze eerste centrale werd gesloten in april 1960 toen het aantal inwoners daalde onder het kritische minimum nodig om voldoende onderhoud te verzekeren.

In 1972 besliste de gemeenteraad om op dezelfde plaats een nieuw krachtstation te installeren.

Op kerstmis van datzelfde jaar kwam de eerste wisselstroom uit de draad. De nieuwe centrale werd gebruikt tot diep in de jaren 1990 toen eindelijk de eerste pylonen Nocito bereikten. De machine was ten tijde van ons bezoek nog gebruiksklaar.

Nocito, de graanmolen.

De harinero is muy ruinoso en van een eenvoudige éénkamer-constructie. We hebben gelijkaardige molens gezien in Aso de Sobremonte en Sarsa da Surta, maar Nocito's is de kleinste.

Binnenin herkennen we de cabra, het controlewiel van de levador en een achtkantige guardapolvos (als in Almunias de Rodellar).

De cárcavo (die elk moment kan instorten) verbergt een metalen rodete.

Binnenkant van de bloemmolen.

Cárcavo met rodete.

Beide molens krijgen hun water uit een gemeenschappelijk systeem, dat gevoed wordt uit de Río Guatizalema. Ze gebruiken samen één molenvijver en beide uitlaten komen samen in één afvoerkanaal. Alleen de aanvoer vanuit de vijver naar de cárcavo is per molen apart.

De blauwe lijn op de eerste foto toont de plaats van de embalse hoog op de heuvelwand. Het meer wordt gevoed langs een ruim kanaal vanaf de presa noordelijk van het dorp. Het kanaal naar de harinero is open (rechts op de foto). De centrale heeft een gesloten canal.

Watervalletjes op
de Rio Guatizalema.

De molenvijver hoog
boven beide molens.

Inlaat en begin van
het aanvoerkanaal.

Gaten in de rots verraden
een vroegere dam.

Elke molen met zijn eigen aanvoer.

Embalse met sluisdeur

Lees meer over Nocito
Cara y Cruz en Nocito
El ayer y el hoy de una comunidad en la Sierra de Guara
De la Calle Ysern & Morán Viscasillas

126pp. - 1994
Ed. Instituto de Estudios Altoaragoneses (Diputación de Huesca)
ISBN 84-8127-010-5