Molens in Altoaragón - harinero, central eléctrica

Bergua

Bergua ligt in de Sobrepuerto.
Vanuit Fiscal —Je vindt Fiscal op de hoofdweg tussen Boltaña en Broto— neem je de smalle kronkelweg omhoog naar Bergua. Ginds de wagen achterlaten en aan de westkant van het dorp het pad zoeken dat leidt naar Escartín en Basarán. Je daalt af in de Barranco Forcos, kruist een voetbrug, direct daarna een tweede voetbrug en dan rechtsaf op de linker oever. Je ziet al snel de voet van de oude brug (foto 2).

Foto's: 6.XI.2009

(1) Opvangzone - voetbrug achteraan
(2) Basis van de oude brug

Eens ter plekke moet je eerst de oevers onder­zoeken. Foto 1 is genomen vanaf de basis van de oude brug (2) en de zone verborgen achter de hoge naaldboom rechts is heel interessant. Dit is de plek waar het water werd afgeleid in het kanaal dat naar de molen voert.
Er is een enorme steen (3) met rechthoekige uithollingen. Ze lijken een beetje op een serie treden, maar helemaal dat is het toch ook niet. Ik heb eerlijk gezegd geen idee wat het is of waarvoor het diende.

(3)
(4)

De vlakke stenen aan de rand van het water vertonen verschillende ronde gaten (4). Ze staan in twee rijen en moeten in betere tijden de steunpalen bevat hebben voor een tijdelijke dam. Ik had eigen­lijk de maten moeten nemen, maar heb er toen jammer genoeg niet aan gedacht. Merk op dat het ronde gaten zijn. Andere sites zoals bv. Caballera, Javierre de Olsón, Lecina of Puyarruego hebben ook gaten in de rots, maar die zijn vaak rechthoekig.
Het begin van het kanaal is niet te herkennen. We weten wél dat het naar de voet van de oude brug (2) toe loopt en aan de andere kant weer te voorschijn komt (7). Van hier af is het kanaal gemakkelijk te volgen tot het uitmondt in het meer. Dat is vol bomen die het onmogelijk maken om een goed overzicht te krijgen van de grootte, maar zelfs nu nog is het duidelijk dat het meer groot en diep is (8).

(5, 6) Getuige-gaten van een oude dam — detail van (4)

(7)
(8) Molenvijver met enorm rooster

Het water werd opgeslagen tussen aarden wallen, overgaand in netjes gestapeld stenen dichter naar de molen toe. Het rooster aan het einde (8) is ongeveer 1.5m hoog.
We hebben een mooie anecdote over dit reservoir. Het is een deel van een artikel uit een regionaal tijdschrift ():
Het Spaanse origineel Nederlandse vertaling
... Así es como llegó a Bergua, el 20 de septiembre de 1940: ligero de equipaje, pero con los libros y el bañador, sus compañeros inseparables. Se hospedó en casa Aguau (el molinero), aunque la escuela tenía vivienda, y por tanto el tema del agua iba a ser cotidiano. Enseguida se enteró que el molino tenía una estupenda balsa, que le invitaría a soñar con un buen baño: En cuanto haga bueno, me voy a nadar a la balsa del molino, repetía a menudo.

Pero si eso es imposible, D. Luis, que es muy profunda y se ahogará..., le respondían.

Aquel otoño fue muy lluvioso y tardó en aparecer un día adecuado.

¡Por fin un día soleado! En cuanto salga de clase, a las 12, me voy a nadar a la balsa.

Tanto los mayores como los niños estaban intrigados con las aficiones natatorias de D. Luis, porque en la montaña nadar, era sinónimo de vadear o pasar un río por la zona de agua remansada. No comprendían cómo el Maestro iba a "pasar a nado" la balsa, de más de 3 m. de profundidad... A la hora prevista, cogió el bañador (de peto y tirantes) y marchó camino abajo hacia el molino.

Cuando llegó se encontró con una sorpresa, que recuerda como si fuese ayer: Todos los chicos estaban alrededor de la balsa y varios paisanos de los lugares vecinos que habían acudido a moler.

Estos, seguro que vienen a ver cómo se ahoga el Maestro..., pensó.

Ante semejante expectación, se lanzó al agua, cruzando la balsa en todas direcciones, con la misma soltura que los barbos. Podemos imaginarnos el asombro aquellas personas, que jamás habían visto nadar a nadie de esa forma. Tanto es así que el abuelo del molino le dijo: Hace unos días se me cayó un jadico al agua, igual me lo podría coger Vd.

Ni corto, ni perezoso, buceó hasta el fondo, saliendo enseguida con el jadico en la mano. ...

... En zo kwam hij uiteindelijk terecht in Bergua op 20 september 1940. Met weinig bagage, maar niet zonder zijn onafscheidelijke vrienden zijn boeken en zwempak. Er was weliswaar logement voorzien in de school, maar toch werd hij ondergebracht in casa Aguau (de molenaar) waar water het onder­werp van elke dag zou worden. Hij hoorde al snel van de schitterende vijver bij de molen en begon prompt te dromen over een frisse duik. Zodra het weer het toelaat, ga ik zwemmen bij de molen, nam hij zich voor.

Maar dat kan niet, D. Luis, antwoordden ze hem, het is daar erg diep en je zal verdrinken.

De herfst was toevallig zeer nat, en een geschikte dag bleef lang uit.

Eindelijk een zonnige dag! Het plan was om direct na het einde van de les te gaan zwemmen.

Groot én klein waren erg benieuwd naar de zwem­capaciteiten van D. Luis. Voor hen betekende zwemmen eigenlijk oversteken op een doorwaad­bare plek. Ze konden niet begrijpen hoe de Meester kon zwemmen over een vijver van over de 3m diep. ... Het uur kwam; hij greep zijn zwempak (met schouderbandjes) en liep naar beneden naar de molen.

De verrassing die daar wachtte, ligt nog vers in zijn geheugen. Alle kinderen stonden rond de put. Er waren ook verschillende mensen van de omrin­gende dorpen die toevallig dan bij de molen moesten zijn.

Die zijn hier alleen maar om te zien hoe de Meester zich verdrinkt, dacht hij.

En zo, onder ruime belangstelling, sprong hij in het water en zwom ontspannen enkele rondjes. Beeld je de verbazing in van die lieden die nooit eerder iemand echt zagen zwemmen! En zo kwam het dat de molenaar hem toeriep Enkele dagen terug liet ik hier een schoffel vallen. Misschien kan je hem opdiepen, terwijl je daar toch bent?

En immer tot helpen bereid, verdween hij naar de bodem en dook weer op met de schoffel. ...

(9) Achterwand van de molen
(10) Molen onder de klimop

José María Satué Sanromán —1999— Don Luis Fernández Fuster - De Maestro de Basarán a alto funcionario de Información y Turismo.
Revista Serrablo - Sabiñánigo: Vol 29, N°113

Fernández Fuster was de schoolmeester van Bergua van sept 1940 tot dec 1941. Hij schreef o.a. boeken over toerisme: Teoría y Técnica del Turismo en Historia general del turismo de masas.

José María Satué Sanromán —2005— Retorno a Basarán: Don Luis Fernández Fuster.
Revista Serrablo - Sabiñánigo: Vol 35, N°138

Kort In Memoriam over Luis Fernández Fuster

Path: Home / Alto Aragón: oude molens / Bergua
Inleiding
Leer hoe een molen werkt
Bezoek de molens; catalogus
Litteratuur en web-links
© en e-mail: